San Francisco

Dinsdag 18 juni 2013

They are back!

Na een korte nacht worden we weer verrast met stralend mooi weer. Het Andrews Hotel http://www.andrewshotel.com hebben we via Expedia in Nederland geboekt. Het hotel staat in het centrum van San Francisco 624 Post Street, San Francisco, Californië  94109. In de sectie Lower Nob Hill, hoek Taylor Street en Post Street. Het is wat gedateerd, kamers zijn niet groot maar alles is schoon en netjes. Overdag ben je toch op stap en voor slapen is het prima. Aan de wanden hangen oude platen en oude foto’s en dat geeft een leuke sfeer. Ontbijt zou op de gang staan, mochten we in pyama wel ophalen zei de portier. Nou ja,……ik heb geen pyama! Dus eerst maar lekker gedoucht met gekregen spullen en hetzelfde van gisteren maar weer aangetrokken. Dan naar het ontbijt. Komt wel een beetje vreemd over dat het ontbijt op de gang staat maar het heeft ook wel wat ontbijt op je eigen kamer. Het zit er heerlijk en verzorgd uit. Sinaasappelsap, thee, koffie, allerlei soorten broodjes en beleg en veel fruit. Na zo’n lange dag als gisteren smaakt het heerlijk en we zitten te smullen. Dan even de mail checken en mailen dat we laat maar goed en zonder koffers aangekomen zijn. Laptop erbij en wifi werkt. Ook even snel checken of de koffers er zijn, nee dus. Dan naar beneden en even met de portier overleggen over de koffers. Hij wil voor ons wel even bellen. Hij zegt ook dat dit heel normaal is en weet eigenlijk wel zeker dat ze vandaag gebracht worden. We willen hem graag op zijn bruine ogen geloven, maar graag eerst zien!

Uiterst vriendelijk worden helpt hij ons. We krijgen een plattegrond en hij legt uit hoe we kaartjes, voor 3 dagen, voor cable-car en ander openbaar vervoer kunnen kopen. Dan op stap, we gaan Californie en met name San Francisco ontdekken en verkennen.

Californië is op twee na de grootste staat van de VS, na Alaska en Texas. De bijnaam van de staat is “the Golden State”  De Bear Flag, is de vlag van Californië. De vlag wordt gebruikt sinds de Republiek Californië zich op 14 juni 1846 onafhankelijk verklaarde van Mexico. Deze republiek sloot zich een kleine maand later aan bij de Verenigde Staten en werd in 1850 een staat van de VS. Op het zegel van Californië staat Minerva, de Romeinse godin van de wijsheid, de Californische grizzlybeer symbool van de staat, hij voedt zich met wijnstokken, die de Californische wijnproductie voorstelt. Verder een graanschoof, dit staat voor de landbouw, een mijn, dit stelt de Californische Gold Rusch en de mijnbouw voor. Zeilschepen, deze vertegenwoordigen de economische kracht van de staat. 

De uitdrukking Eureka is het motto van de staat Californië. Ander symbolen van de staat zijn de state bird, flower and tree, respectievelijk de Californische kwartel, de golden poppy en Californische Redwood

San Francisco is de 4e stad van Californie na Los Angeles, San Diego en San Jose. Het is tevens de enige stad in Californië die samenvalt met een county. Het hart van de stad is  San Francisco Bay Area. De stad zelf ligt op het schiereiland dat de Stille Oceaan van de Baai van San Francisco scheidt. San Francisco (ruim 800.000 inwoners) is het centrum van de agglomeratie die bestaat uit de steden San Jose, Oakland en Berkeley. Met totaal ruim 7 miljoen inwoners is het op vier na de grootste agglomeratie in de Verenigde Staten. San Francisco is een van de populairste toeristische steden ter wereld. Kenmerkend aan San Francisco zijn haar steile heuvels, de frisse zomers en de mist. De bekendste symbolen van de stad zijn de Golden Gate Bridge, Alcatraz, Chinatown, de  Transamerica Pyramid en de kabeltrams. 

Geschiedenis van San Francisco. Rond 3000 voor Christus werd de San Francisco Bay Area bewoond door een indianenstam, later de Ohlone genoemd. In 1575 strandde Sebastião Rodrigues Soromenho in Drakes Bay en eiste het land op voor Spanje.

Hij noemde het Puerto de San Francisco (Haven van de Heilige Franciscus). Later, in 1579, strandde ook Sir Francis Drake in de naar hem vernoemde baai.

Hij eiste het land op voor Engeland en noemde het Nova Albion. José Francisco Ortega, pionier van een Spaanse expeditie, ontdekte op 2 november 1769 de zeestraat die nu Golden Gate wordt genoemd.

Zeven jaar later, op 28 maart 1776 stichtte een andere Spaanse expeditie, het Presidio (een fort op de punt van het schiereiland) en vervolgens de missiepost van San Francisco de Asís. Het is nu een park met gebouwencomplex op het noordelijke uiteinde van het Schiereiland van San Francisco. Het wordt beheerd door de National Park Service en is een onderdeel van de Golden Gate National Recreation Area.  

De stad ligt op de zuidelijkste van de beide landtongen die door de Golden Gate gescheiden worden. De landtongen worden verbonden door de Golden-Gatebrug. De stad San Jose ligt aan het zuiden van de baai, Oakland aan de oostkant. Op de noordelijke landtong ligt Richmond. De San Andreasbreuklijn die voor veel aardbevingen zorgt loopt midden door de landtongen in de lengterichting. Deze breuk veroorzaakt regelmatig (kleine en grote) aardbevingen. Op 18-4-1906 richtte een zware aardbeving grote schade aan. Men schat dat de beving een kracht had van 7,8 op de schaal van Richter Er waren 3000 doden. De meeste schade werd echter aangericht door de grote brand die na de beving ontstond. De stad werd daarna snel en op grote schaal weer opgebouwd. In 1989 werd de stad opnieuw door een grote aardbeving getroffen (circa 60 slachtoffers). Deze aarbeving werd de Loma Prieta aardbeving genoemd. De kans dat een dergelijke ramp de stad opnieuw treft blijft groot. Het kan nog vele jaren duren, maar een verwoestende aardbeving kan iedere dag toeslaan. Veel gebouwen zijn 'aardbevingsproof ' gemaakt, maar desondanks kan een aardbeving nog steeds grote gevolgen hebben.

In de tweede helft van de twintigste eeuw ontwikkelde San Francisco zich tot een stad met alternatieve culturen. In de jaren '60 van de 20e eeuw werd de stad gezien als hippiehoofdstad van de wereld.

Op stap in korte broek en t-shirt, wel zon maar ook wel een frisse wind. Het hotel staat ongeveer in het oude centrum, we hoeven niet eens ver te lopen of we zijn bij het grootste plein, Union Square. Prachtig om te zien. Op het plein staan kunstenaars die schilderijen, keramiek en natuurlijk sieraden maken en willen verkopen. Er zitten mooie dingen tussen.

Leuke schilderijen maar ook leuke beeldjes Om het plein grote gebouwen, hotels en winkelketens. Grote bekende namen zoals Sachs, Macy’s in hele luxe gebouwen.

Het is heerlijk rustig op het plein en we gaan even op een bankje zitten en om van het alles te genieten. Wat opvalt zijn de vele bedelaars, veel slapen er op straat, ook eentje in een invalidenkarretje. Er zitten echte griezels bij en het is confronterend voor ons. Zal wel komen omdat we het niet gewend zijn. In alle grote steden zijn daklozen en bedelaars. Toch verbaast het ons dat zo’n rijk land zwervers zijn maar misschien kiezen ze, door omstandigheden, ook voor dit leven. Verderop in de hoek van het plein is een standje waar je fietsen kunt huren. Even kijken want we hebben plannen om met de fiets over de Golden Gate Bridge te fietsen. Ze zijn redelijk aan de prijs en we zien dat er meer locaties zijn waar je fietsen kan huren. Later maar eens ergens anders gaan kijken we hebben nog wel tijd.

Union Square. Het begin van Union Square gaat terug tot aan de jaren van de Amerikaanse Burgeroorlog (1861-1865). Het plein kreeg zijn naam vanwege de vele optochten van pro-Union supporters (de noordelijken) die hier tijdens de oorlog gehouden werden. In feite bestond het plein reeds sinds 1846, nog voor de burgeroorlog, toen John Geary, de eerste burgemeester van San Francisco het terrein vrij hield voor openbaar gebruik. Hij wou er een rustige groene oase in het midden van de stad van maken, de perfecte plaats voor de stadsbewoners om te ontspannen.

Indertijd lag het plein nog in een woongebied, prachtige Victoriaanse huizen omringden het plein. Tegen het einde van de 19e eeuw begonnen de warenhuizen en hotels zich rond het plein te vestigen. Het eerste warenhuis dat zich hier vestigde was City of Paris, dat in 1896 de deuren opende. Het eerste grote hotel, het St. Francis Hotel, opende in 1904.

Nadat de aardbeving en brand van 1906 de omgeving verwoestte werd het weer opgebouwd met nog meer winkels en hotels. Zo werd het St. Francis Hotel reeds in 1907 heropgebouwd. Het hotel, dat een jaar later werd uitgebreid staat nog steeds aan het plein. Het prachtige Beaux-Arts gebouw van City of Paris, waarvan enkel het interieur gerestaureerd moest worden na de aardbeving, werd helaas in 1981 afgebroken.

In 1942 besloot de lokale overheid om een grote ondergrondse garage aan te leggen onder Union Square en het plein werd niet meer dan het dak van een garage. In de jaren 1990 besefte men echter het belang van het plein voor de leefbaarheid van de stad en begon men met een heraanleg. Het gebied werd aantrekkelijker gemaakt voor voetgangers, mooie plantsoenen werden aangelegd en op het plein kwamen ook enkele terrasjes.

De vernieuwing van het plein trok ook in de buurt rondom betere winkels aan. Het grote warenhuis Macy’s ligt hier aan het plein evenals andere populaire winkels zoals Neiman-Marcus en Nordstrom. Er zijn ook vele boetieks en kunstgalerijen met werken van plaatselijke artiesten.
En tenslotte zijn enkele van de meest bekende hotels hier gelegen, zoals Westin St. Francis, Sir Francis Drake Hotel en de San Francisco Grant Hyatt.
Het plein wordt nu ook veel gebruikt voor openluchtconcerten en ook de jaarlijkse kerstboom wordt hier geplaatst. Het plein is ook nog steeds de uitverkoren locatie voor het houden van protestbetogingen.

In het centrum van het plein staat een grote zuil met daarop een standbeeld van Victoria, de godin van de overwinning. Het monument herdenkt de overwinning in 1898 van admiraal Dewey tijdens de Spaans-Amerikaanse oorlog.

Lopen, kijken, lopen, op een bankje zitten en Klaas maakt weer foto’s als een echte Japanner. Dan richting China Town, tenminste dat denken we. Helaas lopen we de verkeerde kant op en komen bij de City Hall, daar zijn we tijdens ons vorige bezoek, in 2006 met onze kids ook geweest. Dat was op een avond en toen was er een soort bal. Allerlei dure auto’s en limo’s reden af daaruit kwamen toen allemaal dure mensen in prachtige uitgaanskleding. Wat er toen aan de hand was weet ik niet meer maar het was waarschijnlijk wel een luxe feestje. Al lopend komen we op het Civic Center Plaza.

Civic Center. Dit is het gebied rond het stadhuis van San Francisco. Hier staan heel wat majestueuze klassieke gebouwen zoals een operagebouw en bibliotheek naast enkele modernere openbare gebouwen zoals de Symphony Hall.

Nadat het grootste deel van San Francisco van de kaart geveegd was door de aardbeving en brand van 1906 werden er plannen gemaakt voor een nieuw centrum voor stedelijke instanties. De ontwerpen werden gemaakt in de toen erg populaire Beaux-Arts stijl. Drijvende kracht achter het project was de burgemeester van San Francisco, ‘Sunny’ Jim Rolph, die in 1911 verkozen werd. Hij maakte van de bouw van het Civic Center een van zijn prioriteiten en in 1915 werd het eerste gebouw - het Civic Auditorium - voltooid. Hierna werd het stadhuis, het operagebouw en een concertzaal gebouwd. Later werden nog meer stedelijke en culturele gebouwen toegevoegd.

Civic Center is aangelegd rond een groot symmetrisch plein, het Civic Center Plaza. Het plein wordt aan de zuidkant begrensd door het Civic Auditorium, het oudste gebouw van het complex. Aan de andere, oostelijke kant van het plein ligt het Old Library Building. Oorspronkelijk werd dit gebouw gebruikt als bibliotheek maar tegenwoordig is er een museum in gehuisvest. Tegenover het gebouw ligt de nieuwe bibliotheek, de Main Public Library. Het werd in 1995 gebouwd naar een ontwerp van Pei Cobb Freed & Partners. Tussen de twee bibliotheekgebouwen staat het Pioneer Monument dat in 1894 gemaakt werd door Frank Happersberger. Het monument, dat een van de weinige overlevenden is van de brand en aardbeving van 1906 stelt een standbeeld van ‘California’ voor dat omringd wordt door verscheidene figuren waaronder een Indiaan, goudzoekers en een Spaanse monnik.

Enkele van de belangrijkste en mooie gebouwen zijn het Veterans Building, Opera House en Symphony Hall.

Het War Memorial Opera House is een mooi operagebouw. Het  biedt plaats aan meer dan 3.000 bezoekers en is sinds 1932 de thuisbasis van de San Francisco Opera Company. Het gebouw, ontworpen door Arthur Brown en G. Albert Lansburgh, wordt beschouwd als een van de laatste Beaux-Arts gebouwen van de Verenigde Staten. Het interieur is rijkelijk versierd met prachtige trappen, enorme lusters en vele vergulde beeldhouwwerken. Het gebouw werd ernstig beschadigd tijdens de Loma Prieta aardbeving van 1989 maar werd daarna grondig gerenoveerd.

Louise M. Davies Symphony Hall. Een van de meer recente gebouwen in het Civic Center complex. Het werd gebouwd in 1980 en gaf de San Francisco Symphony Orchestra een permanente thuisbasis. De concertzaal heeft ongeveer 2.700 zitplaatsen.

Earl Warren (California State) Building. Dit aantrekkelijke gebouw is genoemd naar het voormalige hoofd van de justitie in de V.S. Het 113 meter lange gebouw werd ontworpen in de Amerikaanse renaissance stijl. De gevel is bezet met grijze graniet en kalksteen. Bovenop de drie verdiepingen hoge basis staan twee verdiepingen met afwisselend grote gebogen ramen en kleinere ramen met een fronton.

City Hall, het stadhuis, van San Francisco is één van de mooiste Beaux-Arts gebouwen van de Verenigde Staten. Het enorme gebouw bezet twee huizenblokken in het centrum van het zogenaamde Civic Center. De grandeur van het gebouw was symbolisch voor het groeiende belang van de stad San Francisco

Het huidige stadhuis van San Francisco werd gebouwd in 1915 en verving een bestaand gebouw dat door de aardbeving van 1906 werd vernield. Het gebouw is enorm groot: 119 meter lang en 83 meter breed. De koepel is een van de grootste ter wereld. De gevel is bezet met graniet en het interieur is bekleed met verschillende soorten marmer. Binnenin staan standbeelden van voormalige burgemeesters.

Het huidige gebouw verving Old City Hall, dat in 1899 werd geopende na een bouwperiode van maar liefst 27 jaar. In 1906, amper zeven jaar na de opening werd het gebouw vernield door de desastreuze aardbeving van 1906.

Het oorspronkelijke stadhuis uit 1899 was groter dan het huidige en had eveneens een grote koepel. Het winnende ontwerp werd ingediend door de architect Arthur Brown, die verantwoordelijk is voor een heel aantal gebouwen in San Francisco zoals het Opera House en de Coit Tower. Het klassieke ontwerp van Brown werd beïnvloed door zijn studies aan de Ecole des Beaux-Arts in Parijs. Het gebouw, dat tussen 1913 en 1915 werd opgetrokken, heeft vele klassieke elementen zoals een portiek en Dorische zuilen. Het ontwerp van de koepel was gebaseerd op dat van de Dome des Invalides in Parijs. Het interieur bevat prachtige gepleisterde muren en plafonds, marmeren vloeren en een monumentale trap die geflankeerd wordt door elegante lantaarns.

De Loma Prieta-aardbeving van 17 oktober 1989,  ( 7,1 op de schaal van Richter)  beschadigde het bouwwerk opnieuw en de koepel verschoof 10 centimeter van zijn fundament. Een grondige renovatie, die in 1999 werd afgerond, is niet allen de schade hersteld maar heeft het gebouw ook weer doen schitteren als weleer. Bovendien heeft men tezelfdertijd het gebouw bestand gemaakt tegen seismische schokken.

Dit werd bereikt door het gebouw van zijn funderingen te isoleren door het plaatsen van een isolerende laag rubber en stalen schijven onder het gebouw te plaatsen. De laag beschermt het historische stadhuis door de seismische schokken op te vangen. Het gebouw is in totaal meer dan 46.000 m2 groot en het is gebouwd op twee hele huizenblokken. De gevels langs de Van Ness Avenue en de Polk Street zijn 119 meter lang, en de gevels langs de Grove Street en de McAllister Street 83 meter. De koepel, heeft een hoogte van 93,7 meter en is hoger dan de koepel van het Capitool in Washington D.C. De koepel heeft een doorsnede van 20 meter en rust op vier grote pilaren. De bovenste verdiepingen zijn toegankelijk voor het publiek. Op de tweede verdieping, tegenover de grote trap, is het kantoor van de burgemeester. Een bronzen borstbeeld van oud-burgemeester George Moscone en zijn opvolger Dianne Feinstein herinnert aan de moord op Moscone slechts een paar meter verderop in het stadhuis.

We genieten van het plein en de prachtige gebouwen die er om heen staat. Het Pionier Monument even op de foto en langs de library richting City Hall, het stadhuis van San Francisco. Voor het stadhuis is van alles te beleven. Op de stoep staat een grote pop, de dood met een sikkel. Het is een soort protestactie. Er staat een bord bij met als tekst America’s Cup – hurt workers – hurts families – hurts community. Er staat een vrouw bij die folders uitdeelt en Nanda raakt met haar aan de praat. Als we het goed begrijpen is het een protest tegen onderbetaling van arbeiders van vooral grote ketens, zoals Wall Markt, Mc. Donalds etc. De City Hall is een schitterend gebouw.

Op het balkon is wat aan de hand dus doen we even navraag. Er wordt ons verteld dat de burgemeester er staat met wat hotemetoten er om heen. Er zal straks een vlag gehesen worden vanaf het balkon. Zoals wij het bekijken, en aan de vlag te zien, gaat het over een homo huwelijk of iets wat daarmee te maken heeft. Op de stoep staan ook camera’s en we kunnen zien dat de burgemeester geïnterviewd wordt op het balkon. Het duurt ons allemaal te lang en we gaan de City Hall in. Eerst een uitgebreide security-check, alle zakken leeg en door een detectiepoortje. Piep, het detectiepoortje piept en Klaas moet terug. Zakken navoelen en er wordt nog een batterij voor het foto toestel opgediept. Weer er door, piep en dus weer terug. De portier wordt wat ongeduldig. Alle zakken, zijn op de zakdoeken na, leeg. Nou daar doet hij geen terroristische aanslag mee. Dan de ontdekking, de riem. Die uit de korte broek door het poortje en duimen dat het nu goed gaat. Ja hoor we mogen door. Het gebouw is binnen nog mooier dan buiten. Het is gewoon een gemeentehuis waar gewoon gewerkt wordt en burgers dingen aan kunnen vragen en waar getrouwd kan worden. Veel bruidsparen zijn er voor een foto reportage. Bruiden, van verschillende afkomst, in prachtige bruidsjurken en sommigen met hele hoge hakken. Een mooi plaatjes op de trappen met de bruidegom en de rest van de familie. Het is er een komen en gaan. 

City Hall San Francisco

Er zijn heel veel ruimtes die voor verschillende doeleinden worden gebruikt. Alle trappen, allemaal van marmer, hebben we beklommen en vanaf boven ook mooie foto’s gemaakt. In het midden van dit gebouw is een prachtige grote koepel waar het licht mooi door heen schijnt. De muren zijn bewerkt met verschillende motieven en rozetten. Op de balustrade staan grote versierde vazen. 

Je kan bijna overal komen ook bij de kantoren waar de ambtenaren werken. We zien verschillende afdelingen, grondzaken en financiën. Zo zie je maar dit stadhuis verschilt niet veel met die in ons land. Het feestje op het balkon is zeker afgelopen want de feestgangers zetten het voort op de 1^e verdieping. Er staan allemaal tafels met eten en drinken. Het ziet er inderdaad naar uit dat een “bijzonder” stel is getrouwd. Wij vinden het best en na een uur genoten te hebben verlaten we het prachtige pand.

Buiten is het heerlijk en we lopen terug. Het plan is met de cable car mee maar dan moeten we eerst kaartjes hebben. Dus een voettocht naar Powell Sation. Daar is ook een draaischijf waar de cable car gedraaid wordt. Het is er verschrikkelijk druk. Lange rijen mensen wachten om met de cable car mee te kunnen. Even navraag doen waar we kaartjes voor 3 dagen kunnen krijgen en een behulpzame donkere meneer helpt ons. Kaartjes gekocht en voor we het in de gaten hebben zegt hij dat hij geld voor de moeite wil. Blijkt het een dakloze te zijn die heel handig inspeelt op onze onbekendheid. Geef hem een dollar maar dat vind hij te weinig wil nog een pakken en door de wind waait die uit mijn handen. Hij er achter aan en wij zijn hem kwijt. Met de bus naar een andere toeristische attractie, Fisherman’s Wharf. Alle tijd van de wereld en we genieten volop van alles wat aan ons voorbij gaat. Verboden woord is “koffers”.

Vieuw on Maritime National Historic Park

Het is wel fris en zeker aan de baai van San Francisco waait het stevig. Daarom een mooi fleece-jack gekocht voor Klaas en nu zijn we beiden weer op de juiste temperatuur. Wat is het hier druk en gezellig. Op een bankje in een park eten we ons broodje. Van deze plaats hebben we een prachtig uitzicht over de baai, Alcatraz, pieren, boten en winkels. Alle talen worden er gesproken en horen we om ons heen. We gaan één voor één de pieren langs. Eerst naar Hyde Street Pier. Aan deze pier zit het Maritime National Historical Park. Hier liggen oude zee schepen, sleepboten en een ferry afgemeerd. Het is nu een museum van NPS. Waarom weten we niet maar de toegang is vandaag gratis, nou dat hoef je Hollanders geen 2 keer te vertellen. Hup de pier op.

Hyde Street Pier en Pier 45

Hyde Street Pier maakt deel uit van het Maritime National Historic Park en is gelegen aan het toeristische Fisherman’s Wharf. De historische schepen vormen een belangrijk onderdeel van de maritieme geschiedenis van de Amerikaanse westkust. De pier trekt jaarlijks honderdduizenden bezoekers. Je kunt aan boord komen om de schepen te bekijken en verder heb je ook een prachtig zicht over de baai van San Francisco en de Golden Gate Bridge.

Er liggen zes historische schepen aangemeerd langs de kade van Hyde Street Pier. Je kan indien je wenst eerst langs het bezoekerscentrum gaan waar je niet enkel kaarten en souvenirs kan kopen maar eventueel ook een bezoek onder begeleiding kan regelen. Vlak achter het bezoekerscentrum liggen een aantal de schepen aangemeerd.

Balclutha (1886) - Dit is een 92 meter lang schip met drie masten, een stalen romp en vierkant getuigt. Het schip werd gebruikt  om allerlei cargo over de hele wereld te leveren. Het schip komt uit Glasgow, Schotland en had een bemanning van 25 zeelieden. Hetis in amper 13 jaar tijd liefst 17 keer rond Kaap Hoorn (het zuidelijkste punt van Zuid-Amerika)gevaren.

C.A. Thayer (1895) - Deze schoener met drie masten en een houten romp werd gemaakt om hout vanuit Washington en Oregon tot aan de baai van San Francisco te brengen. Het werd gemaakt op de werf van het Noord-Calorische Fairhaven en had maar 7 bemanningsleden, inclusief de kapitein.

Eureka (1890) - Is een stoomboot met een houten romp en zijdelingse raderen. Het is een schip waarvan de voorkant identiek is aan de achterkant wat het laden en lossen een stuk makkelijker maakte. De boot heeft nog steeds de originele motor.

Alma (1891) - De Alma is een 24 meter lange schoener met houten romp. Het werd gebouwd om vrachten te vervoeren over de lage rivieren van de Sacramento / San Joquin delta. De boot is één van 250 identieke schoeners die aan het einde van de 19e eeuw in de baai van San Francisco gevaren hebben.

Hercules (1907) - Deze 46 meter lange sleepboot werd aangedreven door stoom. Het schip was speciaal gemaakt voor het slepen van boten in de oceaan. Zo bracht het ooit een schip vanuit Camden, New Jersey helemaal rond Zuid-Amerika tot in San Francisco.

Eppleton Hall

Eppleton Hall (1914) - Deze stalen sleepboot werd in Engeland gebouwd. Het werd aangedreven door twee motoren die de twee raderen van de boot onafhankelijk aandreven. De taak van de boot was kolen te vervoeren over de Wear Rivier. In 1969-1970, toen de boot al 65 jaar oud was, maakte het een 6 maanden lange tocht vanuit Engeland door het Panama kanaal tot in San Francisco.

Aan het begin van de pier staat een informatiebord van de NPS. Hierop is te lezen wat er allemaal in de omgeving te zien is. Aan het begin van de pier staat een groot rad van een raderboot. Het is een achterrad en als je het zo ziet staan een enorm ding. Het werd gebruikt voor boten op rivieren die heel ondiep zijn. Op de pier staan ook houten gebouwen, loodsen waar kleine bootjes liggen en materiaal om boten te repareren. Het moet een soort werf voorstellen. Het is vreemd maar het grootste schip heeft altijd de grootste aantrekkingskracht.

Op weg naar de Balclutha. Een groot schip met 3 grote masten en als deze onder zeil was zal het een prachtig en imposant gezicht geweest zijn. Onderin het schip staan allerlei soorten vracht. Hout, dozen, kisten, vaten, noem het maar op. Zo krijg je een goede indruk wat er met dit schip allemaal vervoerd werd. Het is heel indrukwekkend om dit alles te zien.

Vanaf het dek hebben we een prachtig uitzicht over de baai.

Alcatraz is niet ver en ook zien we de Golden Gate Bridge in vlagen mist. Dit komt door het temperatuur verschil van het zeewater en de warme baai. Het ene moment zie je de brug en het volgende moment is het gedeeltelijk weg. Aan de andere kant heb je een prachtig zicht op San Francisco. We kijken ook even in het vooronder van de boeg.

Daar sliepen ook matrozen. Nou als je die bakjes zit waar ze in moesten liggen dan is dat geen pretje geweest. Vooral niet als het stormde. Je krijgt dan al eerste de volle laag. Nanda gaat er even in liggen en past er niet eens in. Nu waren de mensen in die tijd kleiner dan nu maar toch. Er komt ook een ranger aan boord met een groep school kinderen. De kinderen krijgen uitleg over het wel en wee van dit schip. De kinderen luisteren aandachtig en wat  ons opvalt dat ze heel gedisciplineerd zijn. Ze vliegen, rennen en schreeuwen niet en ze luisteren naar de begeleiding die mee is. Kunnen dkids in Nederland nog wat van leren.

 

Nu naar een andere boot, de Herculus een sleepboot. Je kunt bijna overal komen, in de kombuis, slaapvertrekken, machinekamer (gedeeltelijk) en op de brug. Weinig luxe aan boord en de bemanning had een hard leven. Je moest hier wel tegen kunnen.

De andere schepen bekijken we van af de pier, we mochten niet op alle schepen komen. Sommige schepen waren ze aan het reparen, kleine reparaties. Toch was onze indruk dat de schepen er wat onverzorgd bij liggen. Waarschijnlijk is er te weinig geld en personeel om de schepen spic en span te krijgen en te houden. De Eureka mogen we wel weer op. Dat is een oude veerboot met raderen aan de zijkant. De machinekamer zit in het midden en heel ingenieus worden met grote stangen de raderen aangedreven. Aan boord staan allemaal oldtimers, kleine, grote en ook kleine vrachtwagentjes.

Ziet er heel leuk uit en zo krijg je een goede indruk wat ze er in die tijd mee vervoerden. Ook zijn er grote passagiers ruimtes met banken. Voor die tijd was dit een groot schip.

Na een tijdje vinden we het welletjes en gaan weer verder. Bij een souvenirwinkeltje eerst nog een paar ansichtkaarten kopen. Kaarten van San Francisco, keuze genoeg. Gelijk zegels er bij dan kunnen we ze vanavond nog schrijven en versturen. Op straat is van alles te zien: het leeft en bruist. Straatartiesten, levende standbeelden, toeristen op segways of in een soort riksja. Op weg naar Pier 45. Langs deze pier liggen 2 oorlogsschepen uit de 2^e wereldoorlog. Een onderzeeboot de USS Pampanito en de SS Jeremiah O’Brien Liberty-schepen. De onderzeeboot is genoemd naar de Pampona fish. Op de periscoop mast van de onderzeeboot zien we een bezem, clean sweep. Dat is een traditie. Als een onderzeeër afgemeerd langs de kade ligt komt de bezem in top. Dat is een teken dat de boot niet op een missie is. Het is ook een teken dat dit vaartuig de vijand van de oceanen heeft geveegd. Beide schepen hebben actief deelgenomen aan acties in de 2^e wereldoorlog. Je mag op beide schepen rondkijken maar daar hebben we niet zoveel trek in. Trouwens ik moet er niet aan denken maanden in zo’n grote stalen buis te moeten zitten.

Pier 45 ligt niet ver van Hyde Street Pier.

Langs deze pier liggen 2 oorlogsschepen uit de tweede wereld oorlog.

De USS Pampanito is een duikboot uit de Tweede Wereldoorlog die nu aan de kade van Pier 45 ligt. De onderzeeër is sinds 1982 een van de vele attracties in Fisherman’s Wharf. De duikboot is sinds 1982 toegankelijk voor het publiek. De USS Pampanito werd hiervoor uitgekozen omdat het schip zich in een uitstekende staat bevond doordat men het ook na de oorlog goed was blijven onderhouden.
Bezoekers aan de USS Pampanito krijgen de gelegenheid om zich een goed beeld te vormen van hoe het leven aan boord van de overbevolkte duikboten was. Men kan zowel het dek als de kwartieren van de bemanning, de compartimenten met de motoren van het schip bezoeken evenals de radio- en controlekamer, de pompkamer, en de torpedokamer. Eenmaal binnen in de onderzeeër besef je hoe benauwd het moet geweest zijn voor de 10 officieren en 70 zeelui die aan boord van de duikboot leefden.

De USS Pampanito, uit de Balao klasse, was tijdens de oorlog het modernste type duikboot. De onderzeeër had een dikke romp waardoor het dieper kon duiken, tot 122 meter en was 30 meter lager dan de iets oudere duikboten uit de Gato klasse.

Het had ook heel gespecialiseerde apparatuur voor het lokaliseren van doelen en het had moderne elektronische torpedo’s aan boord.

De USS Pampanito, een type duikboot waarvan er 128 werden gemaakt voor gebruik tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het schip werd gebouwd op de scheepswerf van New Hampshire en werd in juli 1943 gelanceerd te midden van de oorlog.

Ze arriveerde op 14 februari 1944 in Pearl Harbor.
Tijdens de oorlog maakte de bijna 95 meter lange boot in amper een jaar tijd zes patrouilles in de Stille Oceaan. De USS Pampanito kreeg een reputatie door zes Japanse schepen te doen zinken en anderen zwaar te beschadigen. Toen de duikboot vertrok voor een zevende patrouille was de oorlog beëindigd.

SS Jeremiah O’Brien is één van de twee overgebleven Liberty-schepen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn ruim 2.700 van deze Liberty-schepen gebouwd door de Amerikanen voor het transport van militair materieel. In 1979 is de Jeremiah O’Brien opgeknapt en sindsdien als museumschip in gebruik. Het schip is vaarklaar en toegankelijk voor bezoekers.

De Tweede Wereldoorlog leidde tot een enorme vraag naar nieuwe schepen. Veel vrachtschepen gingen in de eerste oorlogsjaren verloren door torpedo aanvallen, vliegtuigbommen en zeemijnen. Door de oorlogsinspanning nam de vraag naar schepen juist toe om het oorlogsmateriaal op de juiste plaats van bestemming te krijgen. De Britse regering had op basis van ontwerp van de Empire Liberty al een serie van 60 schepen in de Verenigde Staten besteld. Na de aanval op Pearl Harbor verklaarde de Verenigde Staten ook Japan en Duitsland de oorlog. De United States Maritime Commission (USMC) werd verantwoordelijk voor de bouw van vrachtschepen. Om snel schepen in de vaart te krijgen, besloot de USMC door te gaan met het ontwerp van de Empire Liberty. Het ontwerp werd op een aantal punten aangepast om de productie te versnellen.

De Jeremiah O’ Brien werd gebouwd op de werf van de New England Shipbuilding Corporation in South Portland in de staat Maine. De kiel werd gelegd op 6 mei 1943 en na 44 dagen werd het schip te water gelaten op 19 juni 1943. Na de afbouw werd het schip na 56 dagen op 30 juni 1943 in de vaart genomen. Het schip heeft 1,3 milj dollar gekost en kon 10.000 ton vervoeren. Het vaartuig is 135m. lang, 17 m.breed en heeft een diepgang van 8,5 meter. De bemanning bestond uit 43 personen, aangevuld met een aantal militairen van de US Navy Armed Guard voor de bediening van de bewapening.

Het schip werd genoemd naar de eerste Amerikaan die een Brits schip veroverde tijdens de Amerikaanse Onafhankelijkheids
oorlog (1775-1783).

Van juli 1943 tot oktober 1944 heeft het schip in vier konvooien meegevaren op de Atlantische Oceaan tussen de Verenigde Staten en Engeland. Op de vierde reis naar Europa, werd het schip omgeleid en ingezet om te pendelen tussen Engeland en de Franse kust bij Normandië waar in juni 1944 de geallieerde invasie van start was gegaan. In totaal is de Jeremiah O’Brien 11 keer het kanaal overgestoken en dat in een periode van acht weken. Na oktober 1944 vertrok het schip terug naar de Verenigde Staten. Na de oorlog werd het schip, net als vele andere schepen, opgelegd. De Jeremiah O’Brien kwam te liggen in Suisun Bay vlak bij San Francisco. De schepen werden als reserve achter de hand gehouden. Ze waren geconserveerd om in tijden van nood snel weer vaarklaar gemaakt te kunnen worden. Tijdens de oorlogen van Korea en Vietnam is dit daadwerkelijk ook gebeurd, maar niet voor de Jeremiah O’Brien.

In de jaren 60 begon men na te denken over het behoud van een Liberty schip. In 1978 werd de National Liberty Ship Memorial opgericht met het doel een schip te behouden. De keuze viel op de Jeremiah O’Brien omdat het schip in goede staat was en in originele staat verkeerde. Na 33 jaar opgelegd te zijn geweest en een grondige opknapbeurt maakte het schip op 21 mei 1980 weer een eerste reis.

Het is mooi weer en momenteel hebben we wel genoeg schepen gezien. Aan de overkant van de pier staan grote loodsen. In één van die loodsen zit het Musee Mecanique. Het is een museum met allemaal ouderwetse speelautomaten, maar ook flipperkasten, pianola’s beweegbare theatertjes. Ook dingen die op kermissen stonden. Alles beweegt, toetert, flitst of komt geluid uit. Er staan hele leuke en grappige dingen tussen. Het is heel leuk hier even tussen door te lopen, hier en daar wat te proberen of te kijken hoe anderen met de machines spelen. Klaas gaat even een partijtje armpje drukken met een gevaarlijk uitziende tegenstander. De strijd eindigt in een gelijkspel.

 Musee Mecanique op pier 45. Een grote hal aan het water vol met veelal nostalgische spellen zoals flipperkasten, pianola's, speelautomaten uit vroegere tijden kortom,leuk om te zien wat er vroeger voor vermaak was voordat de computer er was. Om met de kasten spelen of aan te zetten betaal je 1 of 2x 25 dollarcent.

Eigenaar Ed Zelinsky begon met het verzamelen op de leeftijd van 11 jaar en zijn apparaten werden tentoongesteld in de jaren 1920 op Playland. In 1972 sloot Playland en Musee Mecanique werd een deel van de Golden Gate National Recreation Area.
Het Musee Mecanique is een non-profit museum en is eigendom van en wordt beheerd door Dan Zelinsky. De machines vereisen voortdurend onderhoud en enkele zijn compleet gerestaureerd. Meer dan 100.000 bezoekers komen per jaar naar het museum. Toegang tot het museum is gratis. Bezoekers hoeven alleen te betalen voor het gebruik van elk spel.

De collectie bestaat uit meer dan 300 mechanische games waaronder: muziekdoosjes, fortuin tellers, videospelletjes, liefde testers, pianola's, peep shows, foto cabines, diorama's en meer. Het museum toont ongeveer 200 van de machines op hun huidige locatie.
Het museum heeft vele zeldzame en historische stukken. Een groot diorama van een reizende kermis met een reuzenrad en andere attracties. In het museumbezit is ook de enige door stoom aangedreven motorfiets ter wereld. Laffing Sal, wordt beschreven als "beroemde griezel". Het is een 6 meter hoge, lachautomaat en was oorspronkelijk gevestigd in het Fun House bij Playland. Het museum bezit ook een verzameling van machines gemaakt van tandenstokers door gevangenen op Alcatraz.

Het speelkwartier is voorbij en we op weg naar de echte Fisherman’s Warf. Het is heel gezellig op de weg daar naar toe. Overal winkeltjes en eettentjes. Ook zaken waar ze vis en heel veeeeeel krab verkopen. In grote bakken zitten allerlei krabben en je zegt maar welke je wilt hebben. Krab is niet direct mijn favoriet, ben meer een lekkerbekje en hou het daar bij of bij kibbeling. Aan het begin Fisherman’s Warf staat het bekende ronde info paneel van deze locatie. Als je foto’s ziet van Fisherman’s Warf staat dit er ook bijna altijd bij. Een stel masten bij elkaar gebonden en omwikkeld met touw. Daarop een stuurrad en hierin een krab en daaromheen de tekst Fisherman Warf – San Francisco. Overal zijn  restaurantjes en vistentjes en het is hier krab eten wat de klok slaat. Druk, heel druk maar ook heel gezellig. Op een pleintje, tegenover eetgelegenheid Fishermens Grotte, zit een donkere meneer op een keybord en drumstel te spelen. Hij zingt er ook bij en het klinkt geweldig. Hele leuke nummers en het publiek zit mee te swingen. Fantastisch om te zien hoe publiek uit z’n dak gaat en de salsa meedanst. De donkere meneer pakt tijdens het spelen en zingen zijn telefoon en gaat de dansers filmen. Knap, deze man hij kan nog beter multitasken dan een vrouw!

Overal staan bankjes en iedereen zit of staat te genieten. Ook de meeuwen. Deze zijn verschrikkelijk brutaal. Ze komen op het eten af van mensen die zitten te picknicken of te eten bij de restaurantjes. Het is ook wel een beetje de schuld van de mensen zelf. Ze worden heel veel gevoerd. Het is wel leuk maar soms ook heel vervelend. Als ze de kans krijgen pakken ze het eten vliegend uit je hand. Ook duiven proberen hun kostje mee te pakken. We lopen richting Pier 39 en komen langs een haventje waar allemaal kleine gekleurde bootjes liggen. Met deze bootjes wordt o.a. op krab gevist en deze worden aan de restaurants en vishandel in de omgeving verkocht. Alles wat je ziet heeft met krab en krabben te maken, het is krab wat de klok slaat. Aan het begin van Pier 39 staat een groot beeld van een krab. Een enorm beeld. Op zijn lijf zitten allemaal rotsplanten. Het is heel mooi gemaakt.

Het is er erg druk, drommen mensen, het lijkt de Kalverstraat wel. Toch komt het heel gezellig over komt ook omdat er van alles is te zien. Het ziet er allemaal heel verzorgt uit. Veel bloembakken en hanging baskets met kleurige en fleurige zomer bloemen. Verder heel veel kleine winkeltjes. Veel souvenir winkeltjes met allerlei soorten prullaria. Ze staan er vol mee maar waarschijnlijk verkoopt het goed. Zo zien we hele stellingen die te maken hebben met Alcatraz. Allerlei mokken met afbeeldingen van figuren in boevenpakjes. Winkels stampvol met T-shirts met allemaal verschillende prints er op. Er zijn ook T-shirts voor hele kleine kinderen. Met alleen het lijf van een zeehond, superman, cowboy of iets anders. Er zijn winkels die van onderen tot boven stellingen vol hebben met hoeden, grote kleine, voor heren, dames, voor heksen, trollen, Halloween, of voor feestjes. De gekste creaties zijn er te zien. Ook hele rekken met caps in allerlei kleuren en met verschillende prints er op. Dit alles te zien is een lust voor het oog. Er staan kraampjes met fruit en het ziet er allemaal heerlijk uit.    

 

Halverwege staat een grote ouderwetse draaimolen voor kinderen. Vlakbij is een straat artiest bezig die de kinderen vermaakt met goocheltrucs. Sommige kinderen worden gevraagd even te assisteren. Heel vermakelijk. Er zijn winkels op de beneden verdieping maar er is ook een soort promenade op de eerste verdieping. Daar kun je ook lopen en daar zijn ook eetgelegenheden en winkeltjes. Al lopend komen we bij het eind van de pier en dan heb je een prachtig zicht over de baai en op Alcatraz. Al lopend komen we aan de andere kant en ja hoor ze zijn er nog, de zeeleeuwen. Meestal hoor je ze wel maar het is rustig en dat is ook wel logisch. Het zijn er aanmerkelijk minder dan in 2006 toen we hier waren. Toen lagen de vlonders vol maar nu houdt met een kleine 20 wel op.

De werf is steeds een levendige buurt geweest vol activiteit. Sinds het einde van de 19e eeuw heeft hier steeds een actieve vissershaven gelegen. Ook nu is het nog steeds een belangrijk centrum van de visindustrie. Het gebied is lange tijd bekend geweest vanwege de grote variëteit aan vis en krab uit de oceaan die men hier kon kopen. De start van het krabseizoen gaat steeds gepaard met feestelijkheden. Voor Fisherman’s Wharf vol stond met allerlei restaurants en andere eetgelegenheden brachten de vissers de vangst aan wal en kookten ze de krab zelf om die direct aan hongerige voorbijgangers te verkopen.

Tegenwoordig is Fisherman’s Wharf een van de grootste attracties in San Francisco. Er zijn nog steeds kleurrijke vissersboten die aanmeren en ontschepen. Verder is het gebied erg populair met visrestaurants en een hele reeks attracties zoals een openluchtmuseum met historische schepen, een duikboot en de toeristische Pier 39 vol winkels en eetgelegenheden.

Veel toeristen gaan naar Fisherman’s Wharf om van de “zeevruchten”  te genieten in een van de talrijke restaurants. Vooral de Clam Chowder - een soort soep met zeevruchten - is erg populair. Ook het eten van krab is erg in trek. Voor anderen is Fisherman’s Wharf  een winkelparadijs. Een oud aandoend winkelcentrum  met een grote  verscheidenheid aan winkels van souvenirwinkeltjes tot boetiekjes met handgemaakte kledij. Vooral Pier 39 is heel bekend.

In 1905 werd Pier 39 gebouwd als aanlegsteiger voor vrachtschepen. Tegen 1978 was de pier, die al een tijdje niet meer gebruikt werd, helemaal vervallen. Dankzij een groep inwoners werd er datzelfde jaar nieuw leven ingeblazen door de pier te renoveren als een pittoresk vissersdorp. Sindsdien is het gebied een verlengstuk geworden van het toeristische Fisherman’s Wharf. Pier 39 is een 18 hectare groot complex gelegen aan de kade op korte afstand van het al even populaire Fisherman’s Wharf. Vanaf de pier heb je een prachtig uitzicht over de baai en Alcatraz. Volgens een plaatselijke krant is dit de ‘beste plaats in San Francisco om mensen gade te slaan’.

Op de pier zijn zo’n 110 winkels. Net zoals aan Fisherman’s Wharf  betreft het hier veel souvenirwinkels van  o.a. koffiekoppen, petten, magneten tot prijzige kledij. Er zijn ook een paar speciale winkels zoals de US Olympics Store, waar bezoekers dingen kunnen kopen die gerelateerd zijn aan de Olympische Spelen, juweliers, een winkel met spullen die te maken hebben met de Nationale Parken en zelfs een winkel voor linkshandigen. Voor de kinderen zijn er nog een hoop attracties op Pier 39 om ze bezig te houden. Zo kunnen ze op de in Italië met de hand gemaakte draaimolen springen, een ritje maken in de hoogtechnologisch gesimuleerde Turbo Ride, springen in de bungee trampoline of videogames spelen in de arcade.

Er zijn een heel aantal restaurants op Pier 39, waarvan er vele gespecialiseerd zijn in visgerechten. Naast de vele restaurants - van waaruit je vaak een prachtig uitzicht hebt - zijn er ook een heleboel eetgelegenheden waar je een snelle hap kan krijgen of  chocolade of ijsjes.

Ook zeker niet te vergeten de kolonie zeeleeuwen die hier vaak liggen te genieten van de zon. De eerste zeeleeuwen kwamen hier in 1990 aan, kort na de Loma Pietra aardbeving van 1989. Hun aantal groeide snel tot enkele honderden. De grote kolonie overwintert hier en migreert tijdens het paarseizoen naar het zuiden, ook al blijft een klein aantal hier het hele jaar. Een andere attractie is het Aquarium by the Bay. Hier kan je het marineleven van San Francisco bewonderen, in totaal zijn er zo’n 20.000 vissen in het aquarium. Hier kunnen bezoekers door glazen tunnels wandelen om zo de haaien, roggen en andere zeedieren van dicht bij te kunnen bekijken. Vlakbij is er ook een museum met wassen beelden, waar men het wassen evenbeeld van enkele honderden beroemdheden kan bewonderen.
Vanuit Fisherman’s Wharf vertrekken ook heel wat boten naar Alcatraz of die een rondvaart maken langs de baai van San Francisco.

Weer op weg en terug naar de draaischijf van de cable car  Station van Hyde en Beach aan het einde van Hyde Street. Ook hier is het verschrikkelijk druk, rijen toeristen willen met de cable car mee. Ook nu willen we hier niet op wachten, we lopen wel. Dat valt toch tegen het is erg steil maar toch ook weer mooi. Uitzicht over de baai met de historische schepen, Golden Gate Bridge en de cable car die ons achterop komt rijden. Al lopend komen we bij het hoogste punt van Lombard Street. Dit straat is heel beroemd om zijn steile helling.

Lombard Street is bekend vanwege een klein stuk aan de top van Russian Hill, tussen Hyde en Leavenworth Streets. Hier is de heuvel zo steil (27°) dat het te gevaarlijk zou zijn voor de meeste auto’s om er recht op te rijden. Vandaar dat men tussen 1922 en 1923 dit stuk van Lombard Street omvormde tot een serie van acht haarspeldbochten. Auto’s kunnen enkel in oostelijke richting naar beneden rijden.

Het zicht van de auto’s die zich met moeite langs de kronkelende straat een weg naar beneden banen is een toeristische attractie geworden. Sommige toeristen rijden zelf de weg, soms druk bumperverkeer trotserend.
Maar het is misschien een beter idee de auto niet te gebruiken en de Powell-Hyde kabeltram te nemen die op de top van de heuvel stopt. Van hieruit heb je niet enkel een zicht op Lombard Street, maar ook op Fisherman’s Wharf en Alcatraz.

Als je langs het steile stuk naar beneden wandelt tot aan Leavenworth Street heb je nog een beter zicht op Lombard Street en de naar beneden rijdende auto’s.

Ook al staat Lombard Street bekend als de ‘kromste straat ter wereld’ toch is het niet de meest ‘kromme’ of zelfs steilste straat in San Francisco. De steilste straat is Filbert Street met een helling van 31,5 graden en Vermont Avenue aan 20th Street zou nog scherpere bochten hebben. En Snake Alley in Burlington, Iowa heeft zelfs nog scherpere haarspeldbochten.

Het is vermakelijk om te zien hoe de auto’s naar beneden rijden. Het bijna file rijden. Heel veel toeristen die dit ook eens willen proberen. Met aandacht staan we te kijken en er zitten piloten tussen, een wonder dat er geen ongelukken gebeuren. Na een poosje boven aan te hebben gestaan lopen we via de trappen naar beneden naar Leavenworth Street. Van beneden is het een nog mooier om te zien. Je hebt dan een veel beter overzicht over het geheel. Je ziet de auto’s van boven aan komen en heel langzaam naar beneden glijden. Om ons heen is het heel druk, heel veel mensen willen het schouwspel vanaf deze locatie zien. Ook veel toeristen uit het buitenland, Japanners, Chinezen maar ook veen Zuid Amerikanen, Indiërs en Pakistanen.

Het is en blijft een mooi gezicht ook omdat de slingerende straat mooi beplant is. Overal vakken met bloeiende hortensia’s het is een feest om er naar te kijken. Na een poosje vinden we het welletjes, trouwens we beginnen onze voetjes te voelen. Dus we pakken de bus en cable car en gaan op weg terug naar ons hotel. Verder gaan we omhoog weer het oude centrum in. Bij elke kruising weer een ander uitzicht, soms met de baai op de achtergrond. Schitterend.

Bij het grote plein springen we eruit en lopen naar het hotel. YES! Op onze kamer staan de 2 verloren koffers!

THEY ARE BACK. Heerlijk na zo’n dag want we knepen hem wel. Eerst lekker douchen dan schone spullen aan. Dan vieren we dat ze terug zijn met een etentje. Het was een enerverende dag. Veel gezien en gedaan, genoten van San  Francisco en als beloning zijn de koffers terug. Wat zullen wij vannacht lekker slapen. Morgen gaan we weer van deze mooie stad genieten want er is nog veel te zien. Dus lekker sliepe.